HARTOWANIE WODĄ, LEK NAD LEKAMI
Mimo że „zimna woda, zdrowia doda” to jednak naturaliści uważają, że przy tego rodzaju zabiegach trzeba być ostrożnym, szczególnie w przypadkach osób starszych i wrażliwych na zimno. By wystąpił efekt hartowania, zabiegi winny trwać krótko. Obowiązuje też zasada, by być rozgrzanym, decydując się na nacierania, obmywania, polewania, półkąpiele, kąpiele, natryski, kąpiele naprzemienne, bo taki zestaw czynności może obejmować hartowanie. Poza tym w tego typu kuracjach ważne jest stopniowanie bodźców, zwiększanie intensywności ich działania. Tak więc na przykład obmywamy się stopniowo coraz zimniejszą wodą. Po każdym zabiegu należy całe ciało energicznie i dokładnie wytrzeć szorstkim ręcznikiem. Po szybkim ubraniu niezbędna jest również rozgrzewka w postaci gimnastyki lub szybkiego spaceru.
LECZĄCE NACIERANIA I OBMYWANIA
Najłagodniejszą formą hartowania, zalecaną też początkującym, są nacierania. Rozpoczyna się je od wody o temperaturze zbliżonej do temperatury ciała ludzkiego (około 35°C). Czas trwania zabiegu na początku 3-5 minut. Stopniowo obniżamy temperaturę wody do 15°C, przedłużamy też czynności do 10 minut. Nacieramy ręce, nogi, całą klatkę piersiową i plecy wilgotną myjką z szorstkiego materiału frote. Po zmoczeniu ciała wycieramy skórę do sucha, rozcieramy energicznie całe ciało dłońmi, zaczynając od rąk i nóg, ubieramy się i rozgrzewamy ćwiczeniami fizycznymi.Nacierania zwane też obmywaniami można wykonywać rękoma lub zmoczonym ręcznikiem.